Ρίτσος, Γιάννης

(Μονεμβασία 1909 – 1990). Ποιητής. Φοίτησε στο δημοτικό της γενέτειράς του και τελείωσε το γυμνάσιο στο Γύθειο. Το 1926, έπειτα από σύντομη διαμονή στην Αθήνα, γύρισε στη Μονεμβασία. Λόγοι υγείας όμως τον ανάγκασαν να καταφύγει σε διάφορα σανατόρια και τελικά να εγκατασταθεί στην Αθήνα, όπου εργάστηκε ως αυτοδίδακτος σκηνοθέτης στην Εργατική Λέσχη (1931) και ως ηθοποιός και χορευτής σε επιθεωρήσεις (1933). Το 1934 προσελήφθη ως διορθωτής τυπογραφικών δοκιμίων στον εκδοτικό οίκο Γκοβόστη. Η αγωνιστική έφεσή του εκδηλώνεται από το 1933, όταν προσχώρησε στο εξωκομματικό πολιτικό κίνημα των «Πρωτοπόρων». Το 1942 προσχώρησε στο μορφωτικό τμήμα του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (EAM) και τελικά έγινε μέλος του KKE. Μετά τα Δεκεμβριανά ακολούθησε τους ηττημένους ομοϊδεάτες του, ως συνεργάτης του «Λαϊκού Θεάτρου Μακεδονίας» και γύρισε στην Αθήνα μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας (1945). Αργότερα (1948), εκτοπίστηκε στη Λήμνο και το 1949 μεταφέρθηκε στη Μακρόνησο. Τον Ιούλιο του 1950 απολύθηκε ως φυματικός, αλλά μετά ένα μήνα εκτοπίστηκε στον Άγιο Ευστράτιο, όπου έμεινε έως τον Αύγουστο του 1952. Γυρνώντας στην Αθήνα, προσχώρησε στην Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ). Το 1956 ταξίδεψε στην πρώην ΕΣΣΔ και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, καθώς και στην Κούβα. Μετά το πραξικόπημα του 1967 εκτοπίστηκε στη Γυάρο και έπειτα στη Λέρο. Τον Αύγουστο του 1968 μεταφέρθηκε άρρωστος στην Αθήνα και, μετά ένα μήνα, εκτοπίστηκε και πάλι στη Λέρο (Σεπτ. 1968) και έπειτα τον πήγαν στο Καρλόβασι, όπου ήταν υπό επιτήρηση. Γύρισε στην Αθήνα μετά την πτώση της δικτατορίας. Ο ποιητής Γ.Ρ., που τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο ποίησης και το βραβείο Λένιν, έγραψε τα παρακάτω έργα: Τρακτέρ (1934), Πυραμίδες (1935), Επιτάφιος (1936), Το τραγούδι της αδελφής μου (1937), Εαρινή συμφωνία (1938), Το εμβατήριο του ωκεανού (1940), Παλιά μαζούρκα σε ρυθμό βροχής (1943), Δοκιμασία (1943), Ο σύντροφός μας Ν. Ζαχαριάδης (1945), Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο (1952), Αγρύπνια (1954), Πρωινό άστρο (1955), Η σονάτα του σεληνόφωτος (1956), Χρονικό (1957), Αποχαιρετισμός (1957), Υδρία (1957), Χειμερινή διαύγεια (1957), Πέτρινος χρόνος (1957), Οι γειτονιές του κόσμου (1957), Όταν έρχεται ο Ξένος (1958), Ανυπόταχτη πολιτεία (1958), Η αρχιτεκτονική των δέντρων (1958), Πέρα απ’ τον ίσκιο των κυπαρισσιών (1958, θεατρικό), Οι γερόντισσες κι η θάλασσα (1959), Μια γυναίκα πλάι στη θάλασσα (1959, θεατρικό), Το παράθυρο (1960), Η γέφυρα (1960), Ο μαύρος άγιος (1961), Ποιήματα (2 τόμοι, 1961), Το νεκρό σπίτι (1962), Κάτω απ’ τον ίσκιο του βουνού (1962), Το δέντρο της φυλακής και οι γυναίκες (1963), 12 ποιήματα για τον Καβάφη (1963), Μαρτυρίες Α’ σειρά (1963), Ποιήματα (3ος τόμος, 1964), Παιχνίδια τ’ ουρανού και του νερού (1964), Φιλοκτήτης (1965), Ρωμιοσύνη (1966), Ορέστης (1966), Μαρτυρίες B’ σειρά (1966), Όστραβα (1967), Πέτρες, Επαναλήψεις, Κιγκλίδωμα (1972), Η Ελένη (1972), Χειρονομίες (1972), Τέταρτη διάσταση (1972), Η επιστροφή της Ιφιγένειας (1972), Χρυσόθεμις (1972), Ισμήνη (1972), 18 λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας (1973), Διάδρομος και σκάλα (1973), Γκραγκάντα (1973), Σεπτήρια και δαφνηφόρια (1973), Ο αφανισμός της Μήλος (1974). Ύμνος και θρήνος για την Κύπρο (1974), Καπνισμένο τσουκάλι (1974), Κωδωνοστάσιο (1974), Χάρτινα (1974), Ο τοίχος μέσα στον καθρέφτη (1974), Μελετήματα (1974, δοκίμια), Η Κυρά των Αμπελιών (1975), Η τελευταία π.A. εκατονταετία (1975), Ποιήματα (4ος τόμος, 1975), Το υστερόγραφο της δόξας (1975), Ημερολόγιο εξορίας (1975), Μαντατοφόρες (1975), Θυρωρείο (1976), Το μακρινό (1977), Γίγνεσθαι (1977), Βολιδοσκόπος (1978), Τοιχοκολλητής (1978), Τροχονόμος (1978), Η πύλη (1978), Το σώμα και το αίμα (1978), Μονεμβανιώτισσες (1978), Το τερατώδες αριστούργημα (1978), Φαίδρα (1978), Λοιπόν; (1978), Το ρόπτρο (1978), Μια πυγολαμπίδα φωτίζει τη νύχτα (1978), Γραφή τυφλού (1979), Tα μονόχορδα (1980), Όνειρο καλοκαιρινού μεσημεριού (1980), Συντροφικά τραγούδια (1981), ³ (1981). Εκτός από την πρωτότυπη εργασία του, ο ποιητής έχει μεταφράσει και κείμενα των Ναζίμ Χικμέτ, Ηλία Έρενμπουργκ, Αλέξανδρου Μπλοκ, Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκι, Aλέξη Τολστόι κ.ά. καθώς και Τσέχων, Σλοβάκων και Ρουμάνων ποιητών. Η ποίηση του Γ. Ρ., άνιση ποιοτικά όπως όλων των πολυγράφων ποιητών, είναι ωστόσο, σε τελική εξέταση, μια από τις κορυφαίες στιγμές του νεότερου ελληνικού λυρικού λόγου και εντάσσει τον ποιητή της στους μεγαλύτερους της Ευρώπης του τελευταίου μισού του 20ού αι. Ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος.